Ik ben in Bali... IK BEN IN BALI!

Hallo lieve lezers!

Hier maar weer eens verhaal vanuit Bali. Gisteren was een van de meest indrukwekkende en langste dagen die ik hier tot nu toe heb meegemaakt. Wij gingen namelijk naar onze eerste crematie. Pak Pawana nam ons mee naar zijn dorp, waar een dorpsgenoot van hem was overleden. Dit bleek al een wat oudere man te zijn, die eerst nog een lang ziektebed had gehad. Hij laat een weduwe, 3 dochters, 2 zonen en een stuk of 15 kleinkinderen achter.

Natuurlijk moesten we op de scooter naar het dorp dat dicht bij Gyanjar ligt en ik zag het nog niet gebeuren dat ik zelf op de scooter daarnaar toe ging, dus ik ben bij Eduard achterop gesprongen. We moesten er alleen naar toe en het ging goed, totdat we het dorp inreden, want nummers staan er hier niet op de huizen. Gelukkig kwam Pak Pawana al heel snel te hulp en bracht hij ons naar zijn compound, een groepje huizen waarin de hele familie gehuisvest kan worden. In het midden staat altijd een ceremoniële tempel, waarin de geboorte van een kind, maar ook het overlijden van een vader gevierd kan worden.

Pak Pawana woont daar met zijn vrouw en 3 kinderen, zijn oom en diens vrouw, zijn broer en diens vrouw, met hun 4 kinderen en een stuk of 15 kippen, die tot mijn afgunst worden gebruikt voor hanengevechten. Hanengevechten zijn afgeschaft, maar er mogen er met enige regelmaat, onder toezicht van iemand van het ministerie nog worden gehouden.

Pak Pawana’s vrouw, Dewi en de tante waren bezig met de voorbereidingen van een tempelceremonie die pas over twee weken (!) wordt gehouden. Ze waren allemaal piramidevormige rijstballetjes aan het maken. We kregen wat drinken en hapjes en toen was het om rond 12en te vertrekken naar het huis van de overledene. Dewi mocht niet mee, want zij was, je raadt het al…. ongesteld. Het was verschrikkelijk warm. In de zon was het zo’n 40 graden en ik op deze dag zelfs lichtelijk verbrand, met zonnebrandcrème factor 50 op mijn lichaam. Toen we aankwamen raakte we al heel snel aan de praat met iemand die in Nederland werkt op een boot in Den Helder. Hij was druk in de weer met een videocamera.

We hebben daar nog zo’n uur gestaan voordat de toegestroomde menigte in beweging kwam. Er waren zelfs twee toeristen, die geen moeite deden om te verbergen dat ze toeristen waren, inclusief het dragen van sokken in jesus nikes en een Hawaï shirt, plus een sarong en een petje. Het dragen van een sarong is verplicht bij dit soort ceremoniële dingen, dus ook ik had er weer een aan. Dit keer een sobere die ik zelf had gekocht en ik begin echt een soort haat/liefde relatie met die dingen te ontwikkelen. Ze staan geweldig, maar lopen is en blijft onmogelijk. Dewi heeft me geholpen hem om te doen, wat inhoudt dat ik er nu dus niet een eigen creatie van kon maken. Dus weer gedegradeerd van een krab naar een pinguïn.

Toen de ‘parade’ in beweging kwam moesten we nog zo’n 20 min naar de begraafplaats lopen. Begraafplaats is niet echt het juiste woord. Het is een veldje met een paar stellingen waar de sarcofaag opgezet kan worden en waar de priester zijn zuiverende gebed houdt. Verder nog een tempel helemaal achterin en een paar enorme banjar bomen, waar mensen onder kunnen zitten.

De parade zelf was een festijn aan kleuren en geuren. Overal wierrook en offers. Jong en oud gaat samen. De groep zonen en kleinzonen droegen de sarcofaag en leden van het dorp droegen de gebedstoren, waar ook nog eens iemand op stond. Er werd een hoop geschreeuwd om de geest in verwarring te brengen, zodat hij nooit meer de weg terug naar huis kan vinden. De sarcofaag in de vorm van een witte stier werd heen en weer geschud en rond gedraaid. Later bleek echter dat het beest hol was en dat er niks in zat. De man was al verbrand en zat veilig opgeborgen in een plastic zak van de plaatselijke supermarkt.

Toen we aankwamen op de begraafplaats werd de stier, die trouwens een flink geslachtsdeel had, op het verbrandingsplatform gehesen en opengesneden, om de plastic zak er in te legen en het verder nog te vullen met offers om de dode te vergezellen naar de ‘other side’. Dit duurde 3 kwartier en toen werd zonder veel poespas de hele boel in de hens gestoken. Er stond vrij veel wind en ook nog in onze richting, dus al snel zaten alle mensen onder het as. Best luguber dus. Toen het beest niet meer zo goed brandde werd er een coca cola fles met kerosine tevoorschijn gehaald om het vuur even aan te wakkeren.

Van wat ik begrepen en onthouden heb zijn er een stuk of 10 stappen die het as van de overledene moet ondergaan, voordat het eindelijk met rust gelaten kan worden. 1) Doodgaan. 2) verbranden. 3) verbranden met sarcofaag. 4) purificatie door de hoogste priester van de dichtstbijzijnde tempel. 5) purificatie door de priester van de tempel aan de zee. 6) De as wordt uitgestrooid over zee. 7) De geest wordt teruggeroepen. 8) Het teken van de persoon wordt bijgezet in de familietempel. 9) De geest wordt met een laatste purificatie bevrijdt van zijn aardse bestaan en wordt opnieuw geboren, of als hij geluk heeft komt hij in het Nirvana terecht en mag hij van zijn welverdiende pensioen genieten.

Toen het verbranden te lang ging duren haalde een van de kleinzonen een spelletje te voorschijn en al snel zaten de nazaten van de overleden man, die op dat moment aan het verbranden was, te gokken. Cultuurtrekje?

Na 2 uur wachten kwam de oude priester te voorschijn die erg oncharmant het hoge platform opgeduwd werd en die aan het chanten ging met zijn belletjes en bloemtjes en heilig slootwater. Alle mensen gingen in meditatiehouding zitten en kregen een plens water over hun hoofd. Ik ook.

Toen dat was afgelopen gingen we terug naar Pawana’s huis om de scooter op te halen, want we moesten namelijk naar het strand om de as uit te strooien. Dewi mocht nu wel mee, want we hoefde geen tempel meer in. Dewi ging in haar sarong in de amazonezit achterop bij haar man. Naah! Dat zie je mij nog niet doen hoor. Ik heb mijn veel comfortabeler wikkelrok omgedaan. De rit duurde ongeveer een half uur en bracht ons door het echte Bali. Het Bali met de rijstvelden en de mystieke bergen op de achtergrond. Toen pas kwam het gegeven dat ik aan het andere kant van de wereld zat pas echt door. Ik ben in Bali. Ik ben in Bali…. Ik ben in Bali!

We kwamen aan op strand en de ceremonie was al begonnen. Ik raakte aan de praat met een van de kleinzonen van de overleden man: Gusman. Hij is 24 jaar en een mix tussen het oude en nieuwe. Hij heeft tatoeages en er zitten geblondeerde plukken in zijn haar. Toch is hij ook typisch Balinees, die wat verlegen naar buiten komt en er net zolang op aan dringt dat je wat te drinken neemt. Ook hij had een sarong aan en ik vroeg of hij verdrietig was dat zijn opa was overleden. Hij keek me een moment raar aan en vroeg: “waarom zou ik?”. Ik vertelde hem dat de cultuur in Nederland heel anders is. Wij zijn juist verdrietig als iemand die ons dierbaar is overlijdt. “Waarom?”. Ja, geef daar maar eens antwoord op. Dat kon ik niet en dat heb ik hem ook eerlijk gezegd. Toen werd het even stil en na een tijdje gaf hij toe dat hij ook wel een traantje had moeten wegpinken, waar we allebei hartelijk om moesten lachen.

Interessant om met iemand van je eigen leeftijd, die in een totaal verschillende cultuur leeft over dingen als de dood en idealen te praten. We hebben nummers uitgewisseld en gaan binnenkort verder met het gesprek, omdat we moesten stoppen toen de ceremonie afgelopen was.

Het strand waar we op dat moment waren, was alleen bedoeld voor het uitstrooien van as. Er waren echter wel een Barbie en Ken koppel, weggelopen uit Bay Watch, op het strand die daar ongegeneerd elkaars huig aan het exploreren waren, terwijl nog geen 5 meter verderop het as van een oude wijze man werd uitgestrooid. De contrasten die je hier tegenkomt!

We zijn met Pawana en Dewi naar een ander strand gegaan waar de bekende Barbie en Ken taferelen wel worden getolereerd, ook al is het schoorvoetend. Daar hebben we even in het zwarte zand gezeten en wat gepraat. Het zwarte zand is trouwens vulkanisch as.

Als laatste wil ik nog even iedereen gerust stellen. Ik heb namelijk al een paar mailtjes gehad over de aardbeving op Sumatra en de vulkaanuitbarsting op Java. Ik heb niets gezien en gevoeld en ben zo veilig als een pinguïn op een ijsschots :D.

Dikke knuffel.

P.s. Eindelijk een foto van mij in mijn sarong!